در دوره انقلاب اسلامی نقصان‌های بزرگی در بدنه‌ی فکری و فرهنگی نیروهای مسلح وجود داشت. بر این اساس پیشنهاد تأسیس سازمان عقیدتی سیاسی نیروهای مسلح به ابتکار آیت‌الله خامنه ای(مد ظله العالی) برای رفع این نقصان‌ها در ساختار نظامی کشور ارائه شد.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، تغییرات گسترده‌ای در ساختارها و نهادهای کشور رخ داد. نیروهای مسلح، از جمله ارتش، به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان حکومت پهلوی، در معرض دگرگونی قرار گرفتند. برخی از جریان‌ها خواستار انحلال ارتش و جایگزینی آن با یک نیروی خلقی بودند. این دیدگاه‌ها با توجه به نقش ارتش در سرکوب مردم در دوران پهلوی تقویت شده بود. اما امام خمینی (ره)، با درک اهمیت و ضرورت حفظ ارتش برای دفاع از کشور، با انحلال ارتش مخالفت کردند.
بنابرآنچه پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی روایت می‌کند، ایشان بر بازسازی و اسلامی‌سازی ارتش به جای انحلال آن تأکید داشتند. در اوایل سال ۱۳۵۸، گروهی از نیروهای انقلابی و مذهبی به رهبری آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و برخی اعضای کمیته نظامی امام خمینی (ره)، جلسات مهمی در بیت امام و ستاد مشترک ارتش برگزار کردند. در این جلسات، این نیروها به دنبال طراحی نهادی بودند که بتواند ارتش را از نظر فرهنگی و عقیدتی ساماندهی کند. یکی از اهداف مهم این نهاد، مقابله با نفوذ ایدئولوژی‌های غیراسلامی و جلوگیری از افتادن ارتش به دست نیروهای ضدانقلاب بود. فکر تشکیل یک نهاد اسلامی در ارتش به ابتکار آیت‌الله خامنه‌ای شکل گرفت. ایشان معتقد بودند که برای تضمین پایبندی ارتش به ارزش‌های انقلاب و اسلام، باید یک ساختار فرهنگی و عقیدتی قوی در آن ایجاد شود. این نهاد باید مسئولیت ارتقای آگاهی‌های سیاسی و مذهبی کارکنان ارتش را بر عهده می‌گرفت و فضای مناسبی را برای حضور روحانیت و مبلغان دینی در میان نیروهای مسلح فراهم می‌کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ و آغاز تغییر و تحولات مختلف در همه‌ی ارکان کشور، گروهی از نیروهای مذهبی و انقلابی به همراه عده‌ای از کارکنان مؤمن ارتش در ستاد مشترک جمع شدند و در محل ساختمان مستشاران نظامی آمریکا که تنها ساختمان خالی ستاد بود، کمیته‌ی نظامی امام خمینی (ره) را تشکیل دادند. از طرف دیگر، لیبرال‌ها معتقد بودند که اداره‌ی ارتش باید به دست فرماندهان سابق سپرده شود و به همین دلیل در صدد بودند که پست‌های کلیدی را در اختیار بگیرند و گروهک‌ها نیز با تشکیل نشست‌ها و ایراد سخنرانی‌ها و حتی به راه انداختن تظاهرات، خواستار انحلال ارتش و ایجاد ارتشی به‌اصطلاح خلقی بودند.اما خوشبختانه با هوشیاری حضرت امام خمینی (ره)، از انحلال ارتش و یا افتادنش به دست لیبرال‌ها جلوگیری شد و از اواخر سال ۱۳۵۷ در بیت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای جلساتی درباره‌ی ارتش تشکیل گردید که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و برخی از اعضای کمیته‌ی نظامی امام (ره) در ستاد مشترک ارتش در آن شرکت می‌کردند. در طی همین جلسات و به ابتکار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، فکر ایجاد نهادی فرهنگی – اسلامی در ارتش شکل گرفت و اصول حاکم بر آن بررسی و تدوین شد.
در نهایت حضرت امام (ره) طی حکمی در ۲۳ مهر ۱۳۵۸ فرمان تأسیس سازمان عقیدتی‌سیاسی نیروهای مسلح را صادر فرمودند و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای این طرح را در شورای انقلاب مطرح و به تصویب رساندند. با این حرکت، اولین گام در جهت تثبیت و قانونی شدن این نهاد برداشته شد. البته موانع و مشکلات بسیاری بر سر راه ایجاد این سازمان و تهیه‌ی جدول سازمانی آن از طرف عوامل نفوذی و گروهک‌های مختلف ایجاد می‌شد. این عوامل که به تحریک مخالفان انقلاب کار می‌کردند، به هیچ وجه راضی نبودند که روحانیت در ارتش حضور داشته باشد و تشکیلات منظم و سازمان داده‌شده‌ی مذهبی در درون ارتش شکل بگیرد. اعضای انجمن‌های اسلامی موجود در ارتش نیز که حاضر نبودند در یک چارچوب قانونی حرکت کنند و می‌خواستند در موارد متعدد و در سطح وسیعی از امور ارتش دخالت داشته باشند، با تشکیل این نهاد و قانونمند شدن کارها مخالف بودند.
با همه‌ی این موانع و مشکلات، عقیدتی‌سیاسی نیروهای مسلح که در آن زمان «سیاسی‌ایدئولوژیک» نامیده می‌شد، تا زمان روی کار آمدن بنی‌صدر و جانشینی فرماندهی کل توسط او در جهت شکل‌گیری و قوام بیشتر گام برداشت. اما از آنجا که بنی‌صدر به دنبال کنترل این نهاد نوپا بود، آشکارا به مخالفت با آن پرداخت و با اقداماتی که انجام داد، جو ارتش به گونه‌ای شده بود که روحانیون و کارکنان این نهاد به حاشیه رانده شدند. طیف مخالف انقلاب اسلامی و دشمنان خط امام (ره) نیز او را در این راه حمایت و تشویق می‌کردند. در پی وقوع این حوادث و فشارهای بنی‌صدر و مخالفان خط امام (ره) بر این نهاد، حضرت امام خمینی (ره) با آگاهی کاملی که از اوضاع داشتند، با صدور حکمی حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا صفایی را به عنوان رئیس اداره‌ی سیاسی‌ایدئولوژیک ارتش منصوب کردند و حکمی نیز خطاب به رئیس ستاد مشترک ارتش صادر فرموده و تصریح کردند که سازمان سیاسی‌ایدئولوژیک در انتخاب خط مشی خود صرفاً تابع ولایت‌فقیه است و فقط از نظر انسانی و آماد و پشتیبانی تابع ستاد مشترک ارتش می‌باشد.
سپس اولین جدول سازمان اداره‌ی سیاسی‌ایدئولوژیک ارتش در تاریخ ۱۳۶۰/۳/۲۵ مورد تصویب قرار گرفت و متعاقب آن مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سید احمد خمینی طی نامه‌ای به دفتر مشاورت امام (ره) در ارتش اعلام کرد که به فرموده‌ی امام (ره)، این جدول به کلیه‌ی سازمان‌ها و ادارات وابسته به ستاد مشترک ارتش و نیروهای سه‌گانه و دیگر ارگان‌های ذیربط ابلاغ و نسبت به اجرای آن تأکید شود. جهت اجرای این دستور نیز دفتر مشاورت حضرت امام (ره) در تاریخ ۱۳۶۰/۶/۱ طی نامه‌ای به اداره‌ی پنجم، ابلاغ فرمان امام (ره) به مسئولان امر را ضرورت و اهمیت ویژه‌ی مأموریت این اداره متذکر و یادآور شد که ارتش جمهوری اسلامی ایران بدون حضور فعال اداره‌ای با این مأموریت و شرح وظایف، از کارآیی و جهت‌گیری متناسب با شرایط کنونی ناتوان خواهد بود.
عقیدتی‌سیاسی به مرور و طی مدت ۳ الی ۴ سال، جدول سازمانی کلیه‌ی قسمت‌ها از ادارات تا تیم‌ها را تنظیم و ابلاغ کرد و در تاریخ ۴ مرداد ۱۳۶۲، اداره‌ی سیاسی‌ایدئولوژیک به اداره‌ی عقیدتی‌سیاسی تغییر نام داد و امروزه نیز با عنایت ویژه و مستقیم مقام معظم رهبری به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
وظایف اصلی این سازمان عبارت است از: آموزش عقیدتی و سیاسی پرسنل جهت رشد مذهبی و سیاسی آنان؛ انجام فعالیت‌های تبلیغی برای پرسنل از قبیل انتشار جزوات و نشریات، تشکیل کتابخانه‌ها و نمایشگاه‌ها و تولید برنامه‌های رادیو تلویزیونی ارتش و اداره‌ی مساجد و سایر اماکن مذهبی مربوط؛ ارائه‌ی خط مشی‌های مکتبی به مبادی ذیربط در جهت انطباق سازماندهی مقررات و آیین‌نامه‌ها با ضوابط و معیارهای اسلامی؛ نظارت بر حفظ و عمل به موازین اسلامی در تمامی زمینه‌ها و اعلام موارد خلاف به مسئولین جهت رفع آنها و گزارش به فرماندهی کل در صورت لزوم؛ بررسی و ارزیابی پرسنل از لحاظ شایستگی مکتبی جهت انتصابات، ترفیعات و مأموریت‌های خارج از کشور؛ و انجام کلیه‌ی وظایف روابط عمومی ارتش و وزارت دفاع و سازمان‌های وابسته به آنها.»
۲۹۲۱۹